Okres dojrzewania związany jest ze znaczącymi i nieproporcjonalnymi zmianami w fizyczności dziecka. Szybki wzrost kości długich takich jak kość udowa, piszczelowa, strzałkowa, ramienna, łokciowa, promienna i nienadążające za ich wzrostem struktury tkanki mięśniowej i ścięgien zaburzają funkcje sprawnościowe młodego sportowca oraz zdolności ruchowe. Trenerzy pracujący z młodzieżą w wieku dojrzewania powinni być z tym tematem szczególnie zaznajomieni i do etapu dojrzewania przygotowani. Dlaczego? Aby zapewnić młodemu zawodnikowi optymalny rozwój oraz bezpieczny trening. W tym okresie treningi siłowe, motoryczne oraz kondycyjne powinny być przede wszystkim bezpieczne. Rolą trenera jest przygotować taki program treningowy aby był on zarówno efektywny i rozwojowy jak i bezpieczny dla dojrzewającego organizmu młodego sportowca. Trening powinien wzmacniać wydolność jednocześnie redukując ryzyko kontuzji. Etap dojrzewania ogranicza wiele dotychczasowych zdolności zawodników np. zdolności motoryczne, kondycyjne. W tym okresie mogą się one pogorszyć. To bardzo ważne żeby respektować i rozumieć etap dojrzewania aby ocenić czy aktualna ekspozycja treningowa jest odpowiednia na danym etapie rozwoju młodego zawodnika a wszystko po to żeby unikać kontuzji w tym newralgicznym okresie.
Jak określić na jakim etapie dojrzewania jest młody zawodnik?
Istnieje wiele metod naukowych aby określić wiek biologiczny. Zacznijmy od wieku kalendarzowego / chronologicznego.
Wiek chronologiczny czy kalendarzowy to nic innego jak nasz wiek liczony od dnia urodzin. Wiek chronologiczny jest podstawą dobierania młodych zawodników do grup treningowych w sportach grupowych takich jak między innymi piłka nożna. Jednakże nawet gdy spojrzymy tzw. „gołym okiem” dostrzeżemy, że zawodnicy będący w tym samym wieku kalendarzowym różnią się od siebie pod względem fizycznym i emocjonalnym. Czym to jest spowodowane? Właśnie procesem biologicznego dojrzewania. Stąd powstało pojęcie jak wiek biologiczny. Wiek biologiczny określa „prawdziwą” dojrzałość organizmu. Można być 12-latkiem a mieć organizm 14-latka lub być 12-latkiem i mieć organizm 10-latka. Ale tutaj nie chodzi tylko o wzrost. Wzrost sam niczego nie definiuje. Chodzi o masę mięśniową a także o stronę emocjonalną i hormonalną. To nie jest tak, że widzimy wysokiego zawodnika i już możemy powiedzieć „On to jest ten wczesno-dojrzewający” dlatego sobie tak dobrze radzi. Nic bardziej mylnego. Ten zawodnik może być późno-dojrzewającym a ten „mały” może być wczesno-dojrzewającym.
Najprostszą metodą określania wieku biologicznego jest tzw. wiek kostny. odnosi się on do biologicznego dojrzewania tkanki kostnej. Wiek kostny można sprawdzić dokonując zdjęcia rentgenowskiego ustępującej dłoni czyli dla praworęcznych lewej a dla leworęcznych prawej.
Istnieje również metoda oparta na bazie przewidywanego wzrostu zawodnika. Jeśli określimy przewidywany finalny wzrost zawodnika to możemy różnicować zawodników na tych, którzy już dużo nie urosną i na tych którzy jeszcze dużo urosną. Dzięki tej metodzie można różnicować zawodników, którzy genetycznie predysponowani są do bycia wysokimi w stosunku do zawodników, którzy po prostu dojrzewają wcześnie i są wysocy teraz ale już nie urosną.
Aby określić ostateczny przewidywany wzrost zawodnika wymyślono następujący wzór:
Dla Chłopców:
Przewidywana Średnia Wzrostu Zawodnika =
[((Wzrost Matki + Wzrost Ojca +13) / 2))+-6,5]
Dla dziewcząt wzór wygląda następująco:
Przewidywana Średnia Wzrostu Zawodniczki =
[((Wzrost Matki + Wzrost Ojca -13) / 2))+-6,5]
margines błędu to 6,5 cm, które należy dodać lub odjąć (jak powyżej).
Przetestowałam wzór na sobie i się sprawdził 🙂
Jakie niebezpieczeństwo kryje się w nieznajomości wieku biologicznego przez trenerów dzieci i młodzieży? Odpowiedź: Zbyt wczesna indywidualizacja na daną pozycję.
Podsumowując: Praca z dziećmi i młodzieżą to niuanse, które w przyszłości mają duże znaczenie. Nie liczy się tu i teraz.
