- Proszę opowiedzieć kilka słów o sobie.
Jestem specjalistą chorób dzieci, chorób płuc, alergologiem, specjalistą medycyny sportowej. Aktualnie zajmuję się medycyną sportową i alergologią.
2. Czym dokładnie zajmuje się lekarz medycyny sportu?
Lekarz medycyny sportu zajmuje się przede wszystkim opieką medyczną nad sportowcami oraz kwalifikacją zawodników do odpowiedniej dyscypliny sportu poprzez wykonanie odpowiednich badań. Po dokładnym zebraniu wywiadu, badaniach klinicznych, wykonaniu badań dodatkowych określa czy dany człowiek nadaje się do danej dyscypliny sportowej.
3. Od jakiego wieku należy poddawać dziecko badaniom u lekarza medycyny sportu?
Wszystkie dzieci, które zaczynają uprawianie sportu powinny być poddane badaniom przez lekarza medycyny sportowej tym bardziej, że dzisiaj dzieci dosyć wcześnie zaczynają uprawiać sport często już w wieku 6-7 lat.
4. Czy musi to być wyczynowe uprawianie sportu?
Każde uprawianie sportu wymaga odpowiedniej kwalifikacji, zbadania, żeby później nie było problemów i nieprzewidzianych sytuacji.
5. Jak powinny wyglądać profesjonalne badania kwalifikujące dziecko do uprawiania sportu?
Najpierw rodzic dziecka wypełnia ankietę (formularz badania podmiotowego). Ankieta ma na celu zebranie wywiadu osobniczego czyli dotyczącego danego zawodnika, jego najbliższej rodziny, rodziców, dziadków.
Wywiad rodzinny: jeżeli np. ojciec dziecka miał w wieku 28-30, czy 40 lat zawał to trzeba wnikliwie popatrzeć czy dziecko nie ma jakiejś choroby uwarunkowanej genetycznie. Jeżeli się dokładnie zbierze wywiad to może to naprowadzić lekarza na jakieś schorzenia. Jeżeli wcześnie wykryje się pewne zaburzenia może to uchronić zawodnika przed przykrymi konsekwencjami nieleczonej wady a po okresie leczenia może powrócić on do uprawiania sportu.
Następnie jest przeprowadzane badanie kliniczne tzw. fizykalne, wykonujemy EKG, następnie badania laboratoryjne, próbę wysiłkową, w zależności od dyscypliny. Przykładowo do judo każdy kandydat musi mieć zrobiony rentgen kręgosłupa szyjnego, który się później powtarza co 2 lata. W sportach walki czyli karate, kickboxing, boks, wykonujemy dodatkowo EEG, konsultację neurologiczną, a przy podnoszeniu ciężarów dodatkowo przeprowadza się rentgen odcinka krzyżowo-lędźwiowego kręgosłupa. Oczywiście wszyscy powinni mieć zbadany wzrok oraz przejść badanie laryngologiczne. To są wszystko ważne badania. Badania laboratoryjne (morfologia, OB, poziom glukozy, badanie ogólne moczu), EKG oraz próba wysiłkowa wykonywane są co roku natomiast rentgen kręgosłupa szyjnego, krzyżowo-lędźwiowego wykonywany jest raz na dwa lata. EEG i rentgen kręgosłupa szyjnego wykonuje się również co dwa lata, chyba, że okaże się że EEG jest graniczne to wtedy należy przeprowadzić badanie za rok. Badanie okulistyczne wykonuje się raz na dwa lata oraz badanie laryngologiczne raz na dwa lata.
6. Jak wyglądają próby wysiłkowe, czy zawsze się je robi ?
Tak, robi się je zawsze. Do 10 roku życia jest to próba Ruffiera (dziecko robi 30 przysiadów). Po 10 roku wzwyż robi się test PWC 170 (na cyklometrze). Jeżeli w trakcie próby PWC 170 zobaczymy, że dziecko źle się poczuje, ma jakieś zaburzenia rytmu serca to wtedy dodatkowo przeprowadza się próby wysiłkowe kardiologiczne. Mało tego, jeśli u dziecka wykryje się szmery serca to musi mieć ono wykonane echo serca. Czasami przy zaburzeniach rytmu serca jeszcze trzeba wykonać dodatkowo holter i EKG.
Ważne: Jeżeli mama lub tata dziecka mówi, że dziecko słabo się czuje w trakcie czy po wysiłku to oczywiście trzeba wykonać dodatkowe badania kardiologiczne. Dlatego wywiad jest najważniejszą rzeczą. Nie wolno dopuścić do tego żeby coś przeoczyć.
Przykład: Przychodzi zawodnik i mówi, że słabo biega na kilometr. Po wnikliwych badaniach okazało się, że ma zaburzenia rytmu serca.
Ważne jest żeby rodzic był przy badaniu. Do 16 roku życia rodzic musi być obecny przy badaniu.
7. Dlaczego badania ważne są tylko przez pół roku?
Dlatego, że dziecko intensywnie rośnie i rozwija się. W ciągu pół roku mogą pojawić się schorzenia wywołane przez intensywne uprawianie sportu. Niektóre schorzenia nigdy by się nie ujawniły gdyby nie uprawianie sportu a intensywność fizyczna jest faktorem wywołującym ukryte schorzenie. Są choroby, które ujawniają się właśnie przy dużym obciążeniu organizmu.
W dzisiejszych czasach dzieci piją napoje energetyzujące, zdarza się że piją kilka razy dziennie kawę co powoduje wypłukiwanie mikroelementów z organizmu. Brak potasu, magnezu w połączeniu z wysoką temperaturą mogą doprowadzić do zaburzeń rytmu serca. Dlatego bardzo ważna jest odpowiednia dieta, nawodnienie organizmu.
8. Jak rozpoznać, że z naszym dzieckiem dzieje się coś niepokojącego podczas uprawiania sportu? Jakie mogą być pierwsze symptomy ostrzegawcze?
Dziecko mówi, że się źle czuje np. nie może wykonać ćwiczenia, że odczuwa jakieś kłucia w klatce piersiowej, że robi mu się słabo, łatwo się męczy. Jeżeli dziecko, które jest normalnie aktywne lub było aktywne teraz mówi, że pewnych rzeczy nie może wykonać to jest to dla rodzica sygnał ostrzegawczy. Oczywiście trzeba też odpowiednio do tej sytuacji podejść i zapytać bo dziecko może wykorzystać nadopiekuńczość rodzica np. pomyśleć że jak powie rodzicowi że się męczy to rodzic może stwierdzi, że dziecko nie powinno uprawiać sportu a dziecku o to właśnie chodzi. Zawsze trzeba wnikliwie podejść do problemu. np. dziecko otyłe (a teraz problem otyłości jest powszechny) zawsze będzie mieć większą trudność z kondycją i złapaniem oddechu niż dziecko szczupłe.
Często może się zdarzyć, że dziecko poczuje się gorzej po przebytej infekcji. Dlatego po chorobach nie wracamy natychmiast do treningów. Po grypie wyleczonej dajemy dziecku trzy tygodnie przerwy ponieważ po grypie możemy zachorować np. na zapalenie mięśnia sercowego. Każda infekcja ma swój okres leczenia. Nie wolno nam dopuścić do tego żeby dziecko niewyleczone lub z jakimkolwiek stanem zapalnym trenowało.
9. Jakie są najczęstsze powody niewydania zgody na uprawianie przez dziecko sportu przez lekarza medycyny sportu? Jak często się to zdarza ?
Mogą być związane z aktualną chorobą. Kiedy dziecko ma uraz lub jest w trakcie rekonwalescencji po urazie ortopedycznym. Kiedy mamy do czynienia z zaburzeniami rytmu serca. Mogą być związane z zaburzeniami wzroku np. odklejenie siatkówki oka (spotykane w sportach walki). Czy np. w pływaniu nawracające zapalenia uszu. Niewydanie orzeczenia nie zdarza się często.
10. Czy istnieje ewidencja wydawanych orzeczeń aby uniknąć nieuczciwych praktyk? Nie ma co ukrywać, że są lekarze, którzy wydają orzeczenia na tzw. kolanie patrząc a niekiedy nawet nie patrząc na wyniki krwi.
Nie ma takiego systemu ewidencji i kontroli orzeczeń. Każdy lekarz jest odpowiedzialny za wydane orzeczenia.
11. Czy astma (alergia) jest przeciwwskazaniem do uprawiania sportu?
Astma nie jest przeszkodą czy przeciwwskazaniem do uprawiania sportu. Dobrze zdiagnozowany pacjent, który jest nawet chory na astmę oskrzelową może uprawiać sport, może zdobywać medale. Mamy przykłady chociażby znanych sportowców np. Mark Spitz, ale również i naszych sportowców z astmą, oczywiście nie mogę powiedzieć kto, mają astmę oskrzelową, biorą leki i dodatkowo się odczulają i nie ma problemów.
Robiliśmy badania przed Pekinem i dużo mieliśmy alergików i tych, którzy mają astmę, bo obecnie w naszej populacji 40% ludzi ma alergię. Różne statystyki mówią, że astma dotyka nawet 20% dzieci i 7-8% dorosłych ale często te statystyki nie są dokładnie prowadzone bo nie wszyscy się leczą. Generalnie z astmą oskrzelową można uprawiać sport, tylko trzeba się leczyć, brać systematycznie leki, a jeżeli się do tego odczulamy, to nie widzę problemu. Mamy również kadrowiczów z astmą którzy z astmą zdobywają medale.
12. Co to jest astma wysiłkowa?
Astma wysiłkowa to taka, która pojawia się po wysiłku. Przy astmie wysiłkowej objawy ujawniają się po wysiłku. U dzieci czasami mogą pojawiać się w trakcie wysiłku. Astma ta związana jest z dużym wysiłkiem zwłaszcza w niesprzyjających warunkach np. niska temperatura albo przy bardzo wysokiej temperaturze.
13. Jak objawia się astma wysiłkowa?
Dziecko kończy wysiłek i po wysiłku pojawia się kaszel, świszczący oddech.
14. Skąd się bierze alergia?
W tej chwili jest kilka teorii. Teoria zbytniej sterylności, teoria ocieplenia klimatu, to że przebywamy w klimatyzowanych i szczelnie zamkniętych pomieszczeniach. No i przede wszystkim genetyka. Jeżeli dwoje rodziców ma tą samą manifestację alergii to w 80% można powiedzieć, że wystąpi ona u ich dzieci. Nie ma na dzień dzisiejszy odpowiedzi, że jest to jedna przyczyna.
15. Jak możemy pomóc dziecku z alergią wziewną w aktywności fizycznej?
Trzeba je dokładnie zdiagnozować, dobrać odpowiednie leczenie i jeżeli jest to alergia np. alergia wziewna to odczulać. Odczulani pacjenci albo w ogóle nie biorą leków albo w bardzo małych dawkach.
16. Czy poleciłby Pan jakiś konkretny ośrodek medyczny, w którym profesjonalnie przebadamy nasze dziecko pod kątem zdolności do uprawiania sportu?
Centralny Ośrodek Medycyny Sportowej. Jest to również instytucja odwoławcza. Jeżeli gdzieś w Polsce są problemy to konsultujemy takie przypadki i albo wydajemy zgodę albo podtrzymujemy wydaną decyzję.
17. Czy istnieje metoda badania dzieci pod kątem predyspozycji do uprawiania konkretnej dyscypliny sportowej?
Dobre pytanie. W ubiegłym roku zaczęła działanie Akademia Drogi Sportowej gdzie można takie badania wykonać z tym, że niestety te badania kosztują a na razie nie są finansowane z budżetu Państwa. Za badania muszą zapłacić rodzice. Dziecko badane jest po pierwsze pod kątem zdolności do uprawiania sportu, później dzieci przechodzą badanie w Instytucie Sportu, badania psychologiczne i wiele innych badań: alergologiczne, kardiologiczne, genetyczne plus testy, które mówią o tym do jakiej dyscypliny sportu dane dziecko się nadaje bo nie każdy nadaje się do każdej dyscypliny. Taki był zamysł powstania Akademii Drogi Sportowej.
18. Jaką radę jako lekarz medycyny sportu dałby Pan rodzicom aktywnych dzieci?
Żeby dzieci zostały dobrze zakwalifikowane do sportu. Żeby nie obciążać ich zbytnio treningami, żeby nie doszło zbyt wcześnie do uszkodzenia jakiegoś narządu. Żeby rodzice nie realizowali swoich niespełnionych sportowych marzeń poprzez swoje dzieci. Czyli nie obciążać dzieci zbyt długotrwałymi treningami. Wszystko powinno być odpowiednio robione. Do 10 roku życia kłaść nacisk na kształtowanie koordynacji ruchowej a nie na wysiłkowe ćwiczenia. A niestety mamy takie historie, że mamy juniora ale już nie mamy seniora.
19. Ile to jest za dużo?
Trudno odpowiedzieć na to pytanie. Każdy jest inny. Nie wolno namawiać dziecka do danej dyscypliny sportowej. Dziecko powinno samo chcieć trenować. Naturalną rzeczą jest to, że dziecko powinno się ruszać. Natomiast nie można zbyt obciążać jego młodego organizmu. Musimy stosować zdroworozsądkowe podejście. Żeby dziecko miało czas na trening, na wypoczynek, żeby nie było zbytnio eksploatowane bo tatuś chce wychować mistrza. A takie sytuacje się niestety zdarzają.
