Specjalizacja i trenowanie jednej dyscypliny sportu od najmłodszych lat to dzisiaj norma. Coraz więcej dzieci uczestniczy w zorganizowanych zajęciach/ treningach sportowych przez cały rok często w kilku drużynach jednocześnie. Niestety zorganizowana rekreacja nie ma cech spontaniczności i mało kto dostrzega, że tylko od 0,2% do 0,5% dzieci osiągnie cel bycia profesjonalnym sportowcem. Kontuzje przeciążeniowe, przetrenowanie i wypalenie wśród dzieci i młodzieży uprawiających sport w zorganizowany sposób to rosnący problem. Pomimo, że brak aktywności i otyłość wśród dzieci i młodzieży to niemalże epidemia to z drugiej strony obserwujemy wzrost liczby dzieci i młodzieży trenujących sport w sposób zorganizowany i bardzo intensywny – można by powiedzieć chorobliwie przesadny.
Poza całorocznymi regularnymi sesjami treningowymi na młodych sportowców czekają:
- Treningi dodatkowe;
- Turnieje i sparingi w weekendy;
- Obozy zimowe i letnie;
- Uczestnictwo w innego rodzaju zajęciach sportowych np. zgrupowaniach.
Dążenie za wszelką cenę do doskonałości często prowadzi młodych sportowców do przetrenowania i wypalenia. Wypalenie czy inaczej syndrom przetrenowania nie jest już dzisiaj tylko domeną dorosłych. Wypalenia doświadczają niestety również dzieci. Syndrom przetrenowania to rezultat fizycznego i psychicznego stresu treningowego. Występuje gdy młody sportowiec nie ma czasu na regenerację po treningu i rywalizacji. Syndrom przetrenowania objawia się zmianami psychicznymi, fizycznymi i hormonalnymi a konkretniej mówiąc młody zawodnik może doświadczać:
- Chronicznego bólu mięśni czy stawów;
- Chronicznego zmęczenia;
- Zmian nastroju i osobowości;
- Braku entuzjazmu i ambicji;
- Słabszej kondycji i zwiększonej męczliwości;
- Słabszej odporności i podatności na choroby i kontuzje;
- Zwiększonej lub zmniejszonej senności.
Co sprzyja wypaleniu?
- Wczesna specjalizacja w jednej dyscyplinie sportowej;
- Całoroczne treningi i rywalizacja bez sezonu odpoczynku;
- Wysoki poziom oczekiwań i presja ze strony rodziców i trenerów.
Ryzyko wystąpienia syndromu przetrenowania zwiększa wczesna specjalizacja w jednej dyscyplinie sportowej, nadmierna ilość jednostek treningowych, i presja rodziców oraz trenerów.
Sygnały ostrzegawcze:
- Młody zawodnik nie odczuwa przyjemności z uprawiania danej dyscypliny sportowej;
- Dyscyplina sportowa dominuje życie rodzinne;
- Rozmowy, pochwały/nagrody bazują na wynikach sportowych.
Jak zapobiegać wypaleniu?
- Młody sportowiec powinien być angażowany w różnorodne ćwiczenia i aktywności a nie tylko jedną dyscyplinę sportową;
- Treningi powinny być interesujące, dostosowane do wieku dziecka, zawierać dużo gier i zabaw tak by trening był przyjemny;
- Młody zawodnik powinien mieć przerwę treningową 2 razy w tygodniu od zorganizowanych treningów aby jego organizm mógł odpocząć;
- Młody zawodnik powinien mieć w ciągu roku dłuższe przerwy od treningów i rywalizacji (2-3 miesiące w roku) podczas których koncentruje się na innych aktywnościach sportowych podtrzymujących kondycję a zarazem dających wytchnienie od jednostajności;
- Młody zawodnik powinien mieć czas wolny;
- Rodzice i trenerzy powinni zapewnić wsparcie zawodnikowi i pozwalać na spowolnienie rytmu treningowego i zmiany rutyny treningowej w razie potrzeby.
Powolny, zrównoważony progres to powinna być podstawa w treningu młodego sportowca.
Jak wyjść z wypalenia?
Jedynym lekarstwem na wypalenie jest odpoczynek. Młody sportowiec powinien przestać uczestniczyć w zorganizowanych treningach i rywalizacji na dłuższy czas (tyle ile będzie trzeba). W tym okresie młody sportowiec powinien zaprzestać uprawiania swojej dyscypliny sportowej i przerzucić się na inne sporty.
I pamiętajmy, że lepiej zapobiegać niż leczyć.
